Regelmatig vragen mensen zich af: hoe moeten we nu aan onze kinderen vertellen dat we gaan scheiden? Hoe doe je dat goed? Wanneer doe je dat best? Wat zeg je dan wel of juist niet?
Scheiden of uit elkaar gaan, is zelden een makkelijke beslissing. Wanneer je kinderen hebt, krijgt dat besluit nog een extra dimensie. Vroeg of laat moet je hen ook vertellen dat jullie elk apart verder gaan. Heel wat ouders zien hier tegenop. Ze willen hun kinderen de pijn of het verdriet besparen.
Een scheiding maakt ook veel indruk op kinderen. Ze zien, voelen of horen meer dan je zou denken. Vaak hebben ze al van voor het nieuws gemerkt dat het niet goed gaat tussen jullie of dat er veranderingen zijn in het dagelijks leven. En toch… toch komt het definitieve nieuws meestal totaal onverwacht. De veilige, vanzelfsprekende wereld van jullie kinderen staat op het punt om te verdwijnen. Anderzijds zijn kinderen heel veerkrachtige wezens! Ze kunnen best goed om met veranderingen, ja zelfs met een scheiding.
Lees hieronder snel verder voor enkel tips en handvaten om de boodschap te brengen naar je kinderen.
Wanneer vertellen we onze kinderen dat we gaan scheiden?
Je wilt niet te vroeg, maar ook niet te laat met het nieuws komen. Wacht in elk geval met het te vertellen totdat jullie besluit definitief is en probeer te wachten tot de eerste emoties zijn gaan liggen. Als je zelf emotioneel wordt tijdens het vertellen van de boodschap, kan het moeilijk zijn om er op dat moment echt voor je kind te zijn. Je emoties kunnen je vermogen om naar hen te luisteren en hen gerust te stellen in de weg staan. Het is daarom belangrijk om, voordat je het gesprek aangaat, eerst zelf tot rust te komen en een manier te vinden om je eigen gevoelens te beheersen. Zo kun je er op een ondersteunende manier voor je kind zijn, wat juist in zo’n moeilijke situatie ontzettend waardevol is.
Ook de leeftijd van kinderen speelt een belangrijke rol. Een goede richtlijn is om het nieuws een paar weken voordat één van de ouders vertrekt te delen, maar pas dit aan op de leeftijd van je kind. Voor jongere kinderen is het concept scheiding vrij abstract. Het te lang op voorhand vertellen heeft dan ook weinig meerwaarde, omdat ze dit moeilijk kunnen plaatsen: 2 à 3 weken voor de verhuisdatum lijkt bij hen ideaal. Oudere kinderen hebben soms al eerder behoefte hebben aan duidelijkheid, zelfs als de exacte vertrekdatum nog niet bekend is.
Kies een rustig moment, waarop niemand wordt afgeleid. Zorg dus dat er geen televisie, smartphones, tablets of andere afleiding aanwezig is. Zorg dat er tijd en ruimte is voor vragen en vertel dit dus niet vlak voor het bedtijd is. Jullie kinderen kunnen zich dan alleen voelen, er is geen ruimte om vragen te stellen. Ga voor een moment waarbij er ruimte en tijd is om bij de boodschap stil te staan zoals bijvoorbeeld een zaterdag- of zondagochtend. Probeer de rest van de dag samen aanwezig te zijn, zodat jullie kinderen de kans hebben om vragen te stellen als ze daar nood aan hebben. Probeer je kinderen ook te stimuleren om vragen te stellen in de periode die volgt. Je kan dit doen door bijvoorbeeld samen met je kind kinderboeken te lezen over scheiding.
Breng deze boodschap nooit op speciale dagen of momenten zoals verjaardagen, eindejaarsperiode, etc. De leuke tradities of gewoontes kunnen daardoor in de toekomst gelinkt worden aan verdrietige aangelegenheden.
Het laatste wat je wilt, is dat je kinderen van iemand anders horen dat jullie uit elkaar gaan. Heb je wel de nood om de relatiebreuk vooraf met iemand anders te bespreken, vraag dan uitdrukkelijk om hierover niets te zeggen aan jullie kinderen. Ze moeten het nieuws direct van jullie horen, op een rustige en veilige manier. Kinderen zijn vaak zeer sensitief en voelen spanningen en conflicten snel aan. Als ze niet weten wat er aan de hand is, gaan ze zelf invullen wat er speelt, en dit kan leiden tot onnodige angst en onzekerheid. Het is daarom van belang om bij spanningen snel duidelijkheid te bieden, zodat ze niet zelf een antwoord gaan verzinnen dat vaak erger is dan de realiteit. Weet dat kinderen de neiging hebben zichzelf aan te duiden als oorzaak van de scheiding: “Als ik flinker was geweest, hadden mama en papa minder ruzie gemaakt en zouden ze misschien nog samen zijn.”
Eens de boodschap gebracht werd naar jullie kinderen, kan je jullie omgeving inlichten. Zij kunnen dan eventueel wel een vertrouwensfiguur worden voor jullie kind(eren). Weet dat dit heel waardevol kan zijn, omdat je kinderen niet met al hun vragen, bezorgdheden of emoties bij jou terecht kunnen. Soms is het voor hen gewoon makkelijker om er met iemand anders over de praten.
Hoe vertellen we dat we gaan scheiden?
Ideaal breng je de boodschap samen. Jullie kinderen zien het dan ook echt als een boodschap van jullie beide. Je geeft van meet af aan aan dat jullie samen ouders blijven én samen voor hen blijven zorgen. Als je meerdere kinderen hebt, vertel je het best aan allemaal tegelijkertijd. Op die manier vinden ze ook troost bij elkaar.
Bespreek op voorhand wie wat zal zeggen en waak erover dat beiden aan het woord komen. Dit zorgt voor duidelijkheid en voorkomt spanningen: je gaat elkaar bijvoorbeeld niet tegenspreken. Maak het dus mogelijk voor je kinderen om het echt als een boodschap van jullie samen te zien.
Probeer om het zo rustig mogelijk te vertellen en steun je kinderen als ze verdrietig of boos zijn. Weet dat de boodschap ook heel wat los maakt bij je kinderen. Laat dit moment echt om je kinderen draaien. Zorg er dus voor dat ze alle eigen gevoelens en onzekerheden kunnen uiten, zolang het zichzelf of anderen geen pijn doet. Als je kind alleen wil zijn of wil spelen, laat het dan toe.
In sommige situaties is het nodig dat een ouder het alleen vertelt, bijvoorbeeld bij situaties van geweld, wanneer de kans op conflict zeer groot is of wanneer een ouder onverwachts vertrekt. Bespreek de situatie in dat geval wel altijd allebei met jullie kinderen. Houdt elkaar op de hoogte wanneer dit gebeurd is. Weet dat de samenwerking – hoe moeilijk die ook mag zijn – met je ex-partner een belangrijke impact heeft op de gevolgen van de scheiding voor jullie kinderen. Tracht dus te allen tijde om conflicten te voorkomen en in te zetten op samenwerking.
Wat vertel je nu juist?
Geef een beknopte uitleg over waarom jullie gaan scheiden én doe dit op het niveau van je kind. Het is belangrijk voor kinderen om te horen waarom jullie uit elkaar gaan, zodat ze het beter kunnen plaatsen. Kom snel tot de kern en vermijdt zo spanning bij je kinderen.
Weet dat hoe jonger jullie kind is, hoe minder informatie je hoeft te geven. Ze kunnen nog maar kort hun aandacht ergens bij houden én een scheiding is voor hen doorgaans vrij abstract. Probeer het dan ook zo concreet mogelijk te maken en zeg bijvoorbeeld dat A of B in een ander huis gaat wonen. Oudere kinderen kunnen vaak meer aan. Je kan dus wat meer uitleg of informatie geven. Let wel dat je je kinderen nooit belast met een oordeel over elkaar of met onnodige details.
Leg direct uit dat jullie onvoorwaardelijke liefde voor hen hetzelfde blijft, ongeacht de situatie. Dat zal nooit veranderen. Maak duidelijk dat jullie nog steeds samen verantwoordelijk blijven voor de zorg. Ook als één van jullie op een andere plek gaat wonen of als de kinderen één van jullie even niet zien.
Wat je ook vertelt, blijf fair. Ga niet liegen. Vertel de waarheid, afgestemd op de leeftijd van het kind. Kinderen willen serieus genomen worden en het gevoel hebben dat ze ertoe doen. Vertel dus geen halve waarheden en volle leugens. Daar doe je niemand een plezier mee. Weet dat elk z’n eigen waarheid heeft. Elk van jullie staat anders in dit verhaal en voelt dus ook andere dingen. Ga daarom voor een uitleg die logisch is, zodat hetgeen jullie nog afzonderlijk zouden aangeven, een logische plek krijgt in het geheel.
En wat met de emoties en reacties van jullie kinderen?
De reactie van kinderen op het nieuws dat jullie gaan scheiden, kan variëren: sommigen worden boos, anderen huilen, stellen vragen, vallen stil of trekken zich terug. Vooral jongere kinderen reageren soms nauwelijks en lijken verder te gaan met hun spel, omdat ze nog niet volledig begrijpen wat een scheiding betekent.
Veel kinderen voelen zich machteloos tijdens de scheiding van hun ouders. Het helpt om ze te betrekken bij het nemen van beslissingen die ze direct aangaan, dan voelen ze zich minder machteloos. Ze willen ertoe doen en gehoord worden. Dat helpt hen ook enorm bij hun verwerkingsproces.
Weet dat verdriet, boosheid en angst vaak terugkerende emoties zijn. Je kinderen kunnen zich soms afgewezen voelen of het gevoel krijgen dat ze moeten kiezen tussen hun ouders, wat voor hen erg verwarrend en pijnlijk kan zijn. Kinderen zijn loyaal. Dat is gewoon zo. Hoe hard je ook probeert, ze zullen altijd proberen om elk van jullie het gevoel te geven dat ze je graag zien. Probeer te vermijden dat kinderen zich ‘klem’ gaan voelen tussen jullie als ouders. Leg je kinderen uit dat het oké is om ook graag bij de ander te zijn, dat ze jullie allebei graag mogen zien. Dat jullie hen altijd graag gaan zien.
Maak je kinderen met andere woorden zoveel als mogelijk duidelijk dat ze niet moeten kiezen. Praat daarom altijd met respect over elkaar en maak elkaar niet zwart in het bijzijn van de kinderen (maar liefst gewoon nooit). Laat hen voelen – onvoorwaardelijk – dat ze van jullie beiden mogen houden.
Ik raad jullie aan om altijd begrip te tonen voor de emoties van jullie kinderen, hoe moeilijk dat ook kan zijn. Het is belangrijk om hun gevoelens serieus te nemen en hen de ruimte te geven om die te uiten. Hoewel sommige kinderen misschien niet direct willen praten, kunnen vragen en emoties later naar boven komen. Het is dan cruciaal om deze vragen zo helder en neutraal mogelijk te beantwoorden. Benoem eventueel kort je eigen gevoelens als die erg zichtbaar zijn. Jullie kinderen mogen ook weten hoe jullie je voelen over de scheiding. Probeer ze zoals hierboven reeds gezegd, snel onder controle te krijgen, want het draait op dit moment om je kind.
Samengevat: Elk kind verwerkt het nieuws op zijn eigen manier én tempo. Heb geduld en blijf herhaaldelijk begrip tonen. Dit was niet hun keuze.
Comments